تلاقی تلخ وجدان با مجازات اجتماعی

تهران- ایرنا- مانند برخی کتاب ها، فیلم هایی هستند که باید بلعیده شوند. جدیدترین ساخته «وحید جلیلوند» فیلمی با نام «بدون تاریخ بدون امضا» است که هر چند تلخ ولی چشیدنی است.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، اخلاق اجتماعی یکی از مهمترین مؤلفه های اثرگذار بر پیوندها و ارتباطات انسانی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برخی می گویند، هر گاه در جامعه ای وجدان جمعی خدشه دار شده و کمرنگ گردد، افول و سقوط آن نظام اجتماعی، قطعی و حتمی خواهد بود. یکی از راه های تلنگر زدن به آدم ها و یادآوری اخلاق از لنز دوربین فیلم برداری می گذرد است؛ دریچه ای که از نگاه آن می توان برخی از مسائل را تاکید و بازتاکید کرد.
بدون تاریخ بدون امضا زندگی را و دیدن و تجربه کردن زندگی را، غنی تر می کنند. انسانیت عنصر کم رمق در سینمای معاصر تحت تاثیر تغییر ارزش و نگرش ها و گیشه بیش از قبل رنگ باخته است اما فیلم هایی چون بدون تاریخ بدون امضا نگاهی دوباره به مقولاتی است که ارزش های زندگی و انسانیت را به همراه دارند.

** کارگردانی رو به ترقی
بدون تاریخ، بدون امضا فیلمی به کارگردانی جلیلوند، محصول سال 1395 است. این فیلم که در بهمن 1396 در سینماها اکران و شاید بتوان گفت به شایستگی نماینده ایران در مراسم اسکار 2019 شده، داستان آشنایی دکتر کاوه نریمان با بازی «امیر آقایی» پزشکی در پزشکی قانونی با موسی «نوید محمدزاده» و خانواده اش است و بیننده به واسطه اتفاق هایی که پس از آن می افتد، درگیر روایت متفاوت و دردناک آنان از زندگی شان می شود؛ روایت دردناکی که شخصیت ها را در جنگ و درگیری دائم و غمگین خودشان با خودشان یا در واقع خودشان با وجدانشان قرار می دهد.
جلیلوند کارگردانی دغدغه مند است که نگرانی ها و البته ایده آل هایی برای جامعه دارد. در اثر قبلی خود «چهارشنبه 19 اردیبهشت» اگرچه با همان پس زمینه نگرانی برای از دست رفتن ارزش های اجتماعی به دنبال راهی و پیشنهادی برای بهبود اوضاع جهان بوده است اما با روحیه ای آرمانگرایانه و شاید با کمی فاصله از واقعیت های موجود جامعه و نوع تلاش مردم برای کمک رساندن به همنوع، با زبانی اغراق گونه سخن می گوید. این کارگردان در آخرین ساخته اش بدون تاریخ بدون امضا دغدغه مندی اش پخته تر شده و باورمندی و همزادپنداری را توسعه می دهد.

** تقابل جذاب سیاهی و سفیدی
بدون تاریخ بدون امضا مخاطب را همراه خود می کشاند و قدرت همراهی با هر دو نقش اصلی (موسی و دکتر نریمان) را ممکن می سازد. نقش موسی با شخصیت ضعیف و حقیر و از طبقه پایین اجتماعی با نماد لباس سیاهی بر تن و نقش دکتر نریمان با شخصیتی محکم و بزرگوار از طبقه بالای اجتماعی با لباس مجازأ پزشکی و سفید بر تن. البته نه آن سیاه در طول فیلم و واقعیت موجود سیاه می ماند و نه آن سفید همواره سعادتمندانه و روشن رفتار می کند.
از دید گروهی از منتقدان، این تقابل سیاهی و سفیدی که نماد تضاد اجتماعی است در فیلم بسیار خوب پرداخته شده است تا آنجا که امکان همزادپنداری بیننده را به صورتی عملی سازد تا بتوان هم با دکتر سفید پوش و هم با جوان سیاه پوش که اتفاقا هردو درد وجدان دارند همراه شود و از رنجی که می برند درکی داشته باشد.
این فیلم شاید به نوعی نمایش اغراق گونه ای از جدال با وجدان باشد اما در شرایطی که وجدان جمعی و فردی جامعه ای رو به افول می گذارد، بهترین نسخه ممکن برای بازگشت اخلاق به نظر می رسد. در واقع در شرایطی که تکرر و فراوانی اتفاقات بصورت فردی و جمعی وجدان آدمی را بی تفاوت می سازد، بی اخلاقی اولین و بدیهی ترین پیامد است. فیلم جلیلوند به لحاظ جامعه شناختی از این منظر دارای ارزش فراوانی است که تلاش دارد تا به اهمیت و لزوم زنده نگه داشتن اخلاق در زندگی فردی و اجتماعی تاکید کند.

** دگرخواهی به جای خودخواهی نیاز امروز جامعه ماست
برخی منتقدان این فیلم را نسخه متفاوت و شاید کامل «جدایی نادر از سیمین» پنداشته اند اما به رغم تفاوت های کلی و بنیادین داستان، اگر در جدایی نادر از سیمین از خلال تلاش برای جدایی زن و شوهر، بخشی از مشکلات اجتماعی و فقر مورد توجه قرار گرفته بود اما فراتر از آن نرفت. در حالی که بدون تاریخ بدون امضا از دستمایه قرار دادن مرگ تلخ کودکی معصوم، تلاش دارد تا فلاکت و مصایب زندگی در فقر و حاشیه را نشان دهد. فیلم از این منظر بر لزوم بازنگری اخلاق در جامعه و به ویژه از جانب کسانی که صاحبان نفوذ و قدرت هستند و در اینجا دکتر نریمان پزشک نماینده آنان است، پافشاری می کند.
بدون تاریخ، بدون امضا فیلمی تلخ است و درد سیلی محکم کارگردان بر گونه هر انسان دغدغه مندی که از سینما خارج می شود، او را تا مدتی همراهی می کند. با این حال، این فیلم همانند بسیاری از فیلم های سینمای ایران به ویژه در دهه گذشته اثری تماما سیاه نیست و تلاش نقش اول و داستان آن، تلاشی شرافتمندانه برای بازگرداندن حقوق دیگری به رغم از دست دادن حقوق فردی است.
تلاش برای دگرخواهی به جای خودخواهی همان چیزی است که جامعه ما امروز بیش از گذشته به آن نیاز دارد و خلأیی است که به شدت در فرهنگ این روزهایمان احساس می شود. بدون تاریخ بدون امضا تلخ است چون بازنمای واقعیت و حقیقت امروز اجتماع ما است اما در تمامیت خودش شیرین است چون وجدان جمعی را به چالش می کشد تا به یاد بیاورد سهمش از عادت کردن اندیشه و ذائقه به خودخواهی چقدر می تواند مصائب و مشکلات فردی و اجتماعی آدم ها را افزایش دهد.
این فیلم از وجدان حرف می زند؛ فراموش شده ی زندگی امروز ما. اگرچه مانند هر ساخته و فیلم دیگری عاری از نواقص و ایرادات نیست اما تلاشی که برای زنده کردن اخلاق دارد و تلنگری که بر تفکر جامعه می زند، نواقص را تحت الشعاع قرار می دهد. این درگیری وجدان دکتر نریمان نماینده هر ذهن صاف و روشنی است که باید باشد و نیست. رفتار این نقش اول فیلم شاید اغراق گونه یا ایده آل به نظر برسد اما ما، سینما و فرهنگ و جامعه و نسل امروزمان دقیقا به چنین نقش ها و شخصیت هایی نیاز داریم تا اخلاقی فکر کنیم و تصمیم بگیریم.
پژوهش**س.ب**9279

منبع: ایرنا

کلیدواژه: اجتماعي بدون تاريخ بدون امضا وحيد جليلوند

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۱۱۱۰۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

معلم؛ روایتگر تاریخ و مظهر فرهنگ

یاددهی و یادگیری، دو مقوله اساسی در زندگی هر فرد و موثر در فرهنگ و علم و سیاست هر جامعه بشری محسوب می‌شوند اما این معلم است یاد می‌دهد و می‎‌پروراند تا با ایفای نقش خود جامعه ای بهتر و متعالی‌تر بسازد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، اساسی‌ترین کار در هر جامعه و سرزمینی موضوع تعلیم و تربیت در آن جامعه به عنوان رکن محوری توسعه و تعالی است. کسی که این رسالت را به دوش می‌کشد معلم است و کار معلمی به هرگونه تلاشی که برای هدایت، تکامل و تعلیم و آموزش انسان، صورت می‌گیرد اطلاق می‌شود.

براساس همین تعریف است که پیامبران، معلمان بزرگ بشریت خوانده می‌شوند؛ هم چنین پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده نسبت به کوچک‌ترها نقش معلم را دارند، اما در نام‌گذاری طبقات مختلفی که وظیفه تعلیم و تربیت را بر عهده گرفته‌اند، اصطلاحاً تنها به یک طبقه معلم می‌گویند؛ یعنی همان کسانی که رسالت آموزش و پرورش فرزندان ما را از دوره کودکی و تحصیلات ابتدایی تا دوره جوانی و تحصیلات عالی، بر عهده می‌گیرند و تربیت و تعلیم انسان را دنبال می‌کنند.

در جامعه اسلامی ما این وظیفه مهم بر عهده انسان‌های شریف، قانع و وظیفه شناسی است که از سر تعهد و دلسوزی به ساختن و شکل دهی استعدادهای مؤمن و کاردان مشغولند؛ مردم ما نیز از آنجا که به نقش این طبقه فرهیخته، آگاهند همیشه از کارشان تقدیر می‌کنند و حتی روز مشخصی را هم به نام «روز معلم» تعیین کرده‌اند.

شیوه و روش عملکرد آموزش و پرورش یک جامعه، به‌عنوان کارکردی‌ترین نهاد علم و دانش و فرهنگ، بهترین و نزدیک‌ترین مظهر فرهنگ آن جامعه است، هم چنان که فرهنگ یک جامعه، بی‌تردید چگونگی آموزش و پرورش آن جامعه را نشان می‌دهد.

بنابراین حفظ، گسترش و غنی‌سازی فرهنگ عمومی، از جمله وظایف و نقش‌های بنیادین آموزش و پرورش خواهد بود؛ بر این اساس، معلم زمانی می‌تواند نقش تربیتی خود را به خوبی ایفا کند که میان رفتارها، هنجارها و نظام ارزشی او و سایر هنجارهای جامعه، هماهنگی وجود داشته باشد؛ از این رو ساده اندیشی است اگر انتظار داشته باشیم که معلّم بتواند مستقل از تأثیر سایر خرده سیستم‌ها نقش خود را به خوبی ایفا کند.

این نقش بی شک در گرو هماهنگی میان همه عواملی است که در امر تعلیم و تربیت دخیل اند. چنانچه رهبر معظم انقلاب در بیانات خود فرمودند: «همه دستگاه‌ها در دولت، وظیفه پشتیبانی از آموزش و پرورش را دارند؛ اینجا دستگاهی است که هرچه شما هزینه کنید، به طور مضاعف دستاورد خواهید داشت؛ اینجا جایی است که ثروت سازان آینده، علم سازان آینده، تمدّن سازان آینده، مدیران آینده، از اینجا به وجود خواهند آمد و خلق خواهند شد. این جور نیست که ما خیال کنیم آموزش و پرورش فقط برای ما هزینه دارد؛ نخیر، دستاوردهایی بزرگ‌تر از دستاوردهای آموزش و پرورش وجود ندارد. هرچه شما در سرتاسر کشور از جلوه‌های پیشرفت و دستاورد و ابتکار می‌بینید، ریشه آن اینجا است؛ اینجا را درست کنید تا همه جا درست بشود. بنابراین پول خرج کردن برای آموزش و پرورش و توسعه منابع مالی آموزش و پرورش، یکی از کارهای اساسی است که امیدواریم مسؤولان دولتی به این نکته توجّه کنند.»

اگر شخصیّت معلّم دارای صفات انسانی از قبیل: مهرورزی، نوع دوستی، درست کاری، همکاری، خویشتن داری و ایمان باشد، طبعاً تقلید از چنین ویژگی‌هایی، سلامت روانی کودک و امنیت آینده جامعه را تضمین خواهد کرد. با این توصیف، «معلم» به عنوان یکی از مهم‌ترین الگوهای مورد وثوق جامعه، نقش بسیار حساسی در رفتار افراد جامعه، به ویژه در میان دانش آموزان داشته و آموزش و پرورش نیز بیش از هر زمان دیگری به عنوان رکن اصلی توسعه و بالندگی اجتماعی و فرهنگی جامعه قلمداد شده و به منزله قدرتمندترین ابزار شکل دهی آینده یک کشور و پایداری و تداوم تاریخ و فرهنگ یک جامعه به شمار می‌رود.

بنابراین باید پذیرفت که کیفیت و قابلیت‌های معلمان و فرهنگیان شاغل در نظام آموزشی، آئینه تمام نمای کیفیت آموزش و پرورش آن جامعه‌اند. معلم نه تنها از طریق آموزش، که از طریق نقش الگویی خویش، درهای معرفت و حقیقت را به روی انسان می‌گشاید و راه و رسم زندگی را برای وی ترسیم می‌نماید و انسان را به مراحلی از کمال و رشد می‌رساند که قرآن از او به عنوان اسوه و الگو نام می‌برد. الگو و اسوه‌ای که سال‌ها در ذهن دانش‌آموز و دانشجو می‌ماند و هر ساله در ایام دوازدهم اردیبهشت همزمان با روز و هفته معلم بازخوانی و یادآوری می‌شود.

کد خبر 749306